دست سازه های هنرمندان ایرانی همواره نماد فرهنگ و تمدن باشکوه کشور ما و نشان اصالت و هویت مردم ایران است. این شکوه و اصالت در هنر میناکاری روی طلا جلوه ای دوچندان پیدا می کند. هنرمندان میناکار با دستان پرتوان خود روح تازه ای بر طلا می دمند و و نور و رنگ و سرزندگی را بر زیورآلات خاص و ظریف میناکاری طلا جاری می کنند.
تاریخچه هنر میناکاری
قبل از اینکه به معرفی هنر میناکاری روی طلا بپردازیم، کمی درباره تاریخچه میناکاری صحبت می کنیم.
میناکاری یک هنر باستانی است که برای زینت بخشیدن به زیورآلات طلا و نقره و ظروف فلزی استفاده می شود.
اولین زیورآلات میناکاری شده شامل شش حلقه طلا بود که در کشور قبرس و حدود قرن سیزدهم قبل از میلاد ساخته شد.
مینا علاوه بر طلا و نقره بر روی فلزات دیگر مثل مس، برنز، آهن و فولاد نیز به کار می رفت. این هنر بعدها به یونان، مصر، اروپا، ایتالیا، هند و ایران راه پیدا کرد و هر یک از این کشورها سبک و تکنیک خاصی را با توجه به فرهنگ و نوع پوشش مردم خود در هنر میناکاری به کار گرفتند.
میناکاری روی طلا چیست؟
میناکاری روی طلا هنر طراحی نقش و نگارهای هندسی زیبا و ظریف بر روی طلا به وسیله رنگ های لعاب دار مخصوص است. طیف رنگ هایی که در میناکاری طلا استفاده می شوند، قطعاً یکی از بارزترین ویژگی هایی است که آن را به هنری زیبا و چشم نواز تبدیل کرده است.
هنرمند میناکار با کمک رنگ های مخصوص مینا نقوشی ظریف و زیبا بر روی زیورآلات طلا ایجاد می کند که حاصل آن خلق دست سازه هایی چشم نواز و منحصربفرد مثل انگشتر میناکاری طلا، دستبند میناکاری طلا و … است.
میناکاری روی طلا به دو روش گرم و سرد انجام می شود :
میناکاری گرم روی طلا
در این روش پودرهای مخصوص میناکاری را با آب ترکیب می کنند تا مایع غلیظ و یکنواختی بدست بیاید. پس از طراحی طلا با رنگ مخصوص بدست آمده، آن را در کوره های داغ با دمای 700 تا 900 درجه سانتی گراد قرار می دهند تا رنگ آن ثابت شود.
هرچه دما بالاتر باشد، رنگ های سرزنده تر و درخشان تری بدست می آید. فرآیند گذاشتن طلا در کوره و خارج کردن آن، ممکن است چندین بار نیاز به تکرار داشته باشد تا نتیجه مطلوب بدست آید.
در این روش میناکاری روی طلا، به دلیل اینکه طلا حرارت می بیند، لازم است عیار و درجه خلوص آن بالا باشد. در شهر اهواز روش میناکاری گرم رایج است و میناکاری سرد بیشتر بر روی نقره انجام می شود. هنرمندان اهوازی برای میناکاری طلا از طلای 22 عیار استفاده می کنند.
جالب است بدانید که اهواز میزبان یکی از اصیل ترین و باشکوه ترین انواع هنر میناکاری روی طلا است که توسط اقلیتی به نام صابئین مندایی به این شهر آورده شده است و به همین دلیل با عنوان میناکاری صبی از آن یاد می شود. در مینای صبی از نقوش و طرح هایی مثل طاق، دروازه و شتر استفاده می شود که نماد فرهنگ و تمدن غنی مردم خوزستان است.
میناکاری سرد روی طلا
در این روش از مینای سرد بر روی طلا استفاده می شود و سپس یک لایه رزین روی آن قرار می گیرد. طلاساز برای رسیدن به عمق و درخشندگی موردنظر ممکن است چندین بار فرآیند میناکاری را تکرار کند. میناکاری سرد نیاز به حرارت ندارد و کافی است طلا در دمای معمولی اتاق قرار بگیرد تا خشک شود و حالت صیقلی و براقی به خود بگیرد.
مقایسه ای بین طلای میناکاری ایران و هند
- در میناکاری روی طلای هندی استفاده از سنگ های قیمتی بسیار رایج است. برخلاف زیورآلات میناکاری ایرانی که اغلب ظریف هستند، هندی ها بیشتر به سبک های سنگ کاری شده و گردنبندها و دستبندهای پهن و سنگین علاقه دارند.
- نقش و نگارهایی که در طلای میناکاری ایرانی به کار می رود، شامل نگاره های ایرانی مثل ترنج، ترمه، بته جقه، گل و پیچک و نقوش اسلیمی و هندسی است. به علاوه همانطور که اشاره کردیم، در جنوب ایران و به ویژه شهر اهواز المان هایی مثل شتر، قایق، نخل و دروازه را در طلا میناکاری شده می بینیم. اما در میناکاری طلا هندی اغلب از نقوشی مثل گل، طاووس و فیل استفاده می شود.
- در طلای میناکاری هندی غلظت رنگ ها بیشتر است.
نکات لازم برای خرید میناکاری طلا
- فلزی که برای پایه میناکاری استفاده می شود، از اهمیت زیادی برخوردار است و می تواند بر زیبایی ظاهری جواهر و دوام آن تأثیر بگذارد. طلا یک پایه عالی برای میناکاری است. چراکه به هیچ عنوان کدر و تیره نمی شود و زنگ نمی زند. به علاوه تنها فلزی است که با حرارت دیدن و ذوب شدن مینا اکسید نمی شود.
- سعی کنید به دنبال طلا میناکاری شده با روش گرم باشید. چون این نوع میناکاری طلا کیفیت بالاتری دارد. هرچه میناکاری روی طلا با حرارت بیشتری انجام شود، زیورآلات ساخته شده دوام بیشتری خواهند داشت.
- طلای میناکاری را در جعبه مناسب و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کرده و از تماس آن با مواد شیمیایی جلوگیری کنید.
- درمورد قیمت طلای میناکاری اهواز به این نکته توجه داشته باشید که وزن مینا روی وزن طلا محاسبه می شود و به دلیل استفاده از طلای 22 عیار، طلاهای میناکاری جزء زیورآلات گران قیمت و لوکس محسوب می شوند.
